Friday, September 4, 2020

( किस्सा...गाण्याचा..!)'अष्टविनायका तुझा महिमा कसा...?


श्री गणेश पुराणात अनेक कथा आहेत. त्यामुळे भारतीय चित्रपटाचे जनक दादासाहेब फाळके यांच्यापासून अनेकांनी गणपतीवर काहीतरी नाविन्यपूर्ण चित्रपट काढण्याचे प्रयत्न केले आहेत. चित्रपट निर्माते शरद पिळगावकर त्यापै़कीच एक! पिळगावकरांच्या लक्षात आले की अष्टविनायक संदर्भ असलेला एकही चित्रपट आजपर्यंत आलेला नाही. विषयाचं नाविन्य ही कोणतीही कलाकृती यशस्वी होण्याची पहिली खूण असते. चित्रपट निर्मिती हा इतका अवघड विषय आहे की प्रत्येक निर्मात्याला नवनव्या अडचणींना तोंड द्यावे लागते. निर्माता या आव्हानांना कसे सामोरे जातो यावर चित्रपट निर्मितीचा संकल्प पूर्णत्वाला जातो अथवा नाही हे ठरत असतं.

'अष्टविनायक' हा चित्रपटही याला अपवाद नव्हता. सुरुवातीला नायक म्हणून विक्रम गोखले यांची निवड करण्यात आली होती. पण त्यांच्या अटी आणि सूचना पाहून पिळगावकरांनी त्यांचा नाद सोडला. आता प्रश्न होता की नायक कोण होणार? सचिन पिळगावकर यांचे त्यावेळी हिंदी चित्रपटसृष्टीत काम जोरात होते. त्यामुळे घरीच नायक असूनही पिळगावकरांना नायक कोण हा प्रश्न पडला होता.

वडीलांची तारांबळ बघून सचिन एक दिवस म्हणाला, "मी अष्टविनायकमध्ये काम करतो. पण माझी एक अट आहे." आधीच विक्रम गोखलेंच्या अटींनी वैतागलेले शरद पिळगांवकर आपल्या मुलाला म्हणाले, "आता तुझ्यापण अटी? बरं, तरीपण तुझ्या अटी तर सांग."

तेव्हा सचिन म्हणाला, "अष्टविनायक गाण्याच्या शूटींगच्या वेळी प्रत्येक ठिकाणी मी येणार. कटिग पेस्टिंग करून गाणं करायचं नाही."

"डन", शरद पिळगावकर म्हणाले. त्यांच्या दृष्टीने ही फार मोठी अडचण नव्हती.

आता नायिकेचा शोध सुरु झाला. भक्ती बर्वेंपासून अनेक नावं समोर आली. पण काही केल्या ते गणित जमेना. तेव्हा सचिनच्या मातोश्रींनी नाव सुचवलं- वंदना पंडित! आता ही वंदना पंडित कोण? असा प्रश्न अनेकांनी विचारायला सुरुवात केली. वंदना पंडित तेव्हा दूरदर्शनवर निवेदिका म्हणून काम करायची. झालं ठरलं, वंदना पंडित नायिका!

पण याच काळात तिचं लग्न ठरलं. त्यामुळे ती चित्रपटात काम करणार नाही असं तिचं उत्तर आलं. निर्मात्यांना अशा अडचणी फारशा कठीण वाटत नाहीत बहुतेक! कारण शरद पिळगावकरांनी निरोप पाठवाला, "लग्नाआधीच शूटिंग संपवलं तर?"

वंदना पंडित राजी झाली. होकार मिळाला. मुलीच्या वडीलांची भूमिका पंडित वसंतराव देशपांडे यांना द्यायचं ठरलं. पण तेव्हा वसंतरावांचे "कट्यार काळजात घुसली" चे प्रयोग जोरात चालू होते. त्यामुळे त्यांनी नकार दिला. पण पिळगावकर माणसांना राजी करण्यात हुषारच होते. त्यांनी पंडितजींना कसतरी पटवलं.

शूटिंग मार्गी लागलं.

"आली माझ्या घारी ही दिवाळी", '"दाटून कंठ येतो" ही गाणी रेकॉर्ड पण झाली. पण यानंतर एक मोठा प्रश्न उभा राहिला, ज्याच्यासाठी भर मध्यरात्री पिळगांवकर दादरच्या 'राम निवास'वर पोहचले आणि त्यांनी खालूनच हाका मारायला सुरुवात केली.

"अहो खेबुडकर. अहो खेबुडकर ... "

जगदीश खेबुडकर राम निवासमध्ये राहत नव्हते. पण मुंबईत आले की त्यांचा मुक्काम रामनिवासवर असायचा हे पिळगांवकरांना माहिती होतं . आणि त्या रात्री खेबुड्कर मुंबईत आहेत हे पिळगावकरांना कळल्यावर ते थेट पोहोचलेच! पिळगावकरांना पाहून खेबुडकर खाली आले आणि चिंतेच्या सुरात विचारलं, "एवढ्या रात्री काय काम काढलंत?"

"गाडीत बसा. मग सांगतो", पिळगांवकर म्हणाले. खेबुडकर आणखीच चिंतेत पडले.

"अष्टविनायकचं एक महत्वाचं गाणं आहे, आणि ते तुम्हीच करायचं."

"पण अष्टविनायकची गाणी शांताबाई शेळकेंनी आणि शांताराम नांदगावकरांनी लिहिली आहेत ना? "

"हो, पण त्यांच्याच्यानं अष्टविनायकाचं गाणं होईना. ते तुम्हीच करणार ह्याची मला खात्री आहे."

"अहो, पण मला अष्टविनायकांची काहीच माहिती नाही. मी त्यांपैकी एकही गणपती पाहिलेला नाही." खेबुडकरांनी त्यांची अडचण मांडली.

"त्याची काळजी करू नका.", असं म्हणत पिळगावकरांनी अष्टविनायकांची महती आणि माहिती देणारी पुस्तिका त्यांच्या हातात ठेवली. तोपर्यंत ते पिळगावकरांच्या घरी पोहोचले होते.

गाडीतून उतरता उतरता पिळगावकर म्हणाले, "खेबुडकर हे काम आज रात्रीच व्हायला हवे. उद्या रेकॉर्डिंग करायचं आहे. गणेश वर्णन लोक संगीताच्या बाजाचं करा म्हणजे झालं."

एकेकाळी नमनाचं गाणं न ऐकलेल्या खेबुडकरांनी फक्कड लावणी लिहिली होती आणि ती गाजली पण होती. तेच खेबुडकर आता अष्टविनायकाचं गाणं लिहायला बसले होते ज्यांचं त्यांनी कधीच दर्शनही घेतलं नव्हतं. खेबुडकरांनी गणपतीचं स्मरण केलं. कागदावर श्रीकार टाकला आणि लिहायला सुरुवात केली.

कुडी झाली देऊळ छान काळजात सिंहासन

काळजात सिंहासन मधोमधी गजानन,

दोहीकडे रिद्धिसिद्धि उभ्या ललना,

अष्टविनायका तुझा महिमा कसा,

दर्शनाचा लाभ घ्यावा भक्तांनी असा,

अष्टविनायका तुझा महिमा कसा,

जय गणपती, गणपती गजवदना!!

बघता बघता एकेक गणपतीचं वैशिष्ट्य-विशेष सांगता सांगता ते आठव्या गणपतीपर्यंत येऊन पोहोचले.

पाली गावच्या बल्लाळेश्वरा,

आदिदेव तू बुद्धीसागरा,

स्वयंभू मूर्ती पूर्वाभिमूख,

सूर्यनारायण करी कौतुक,

डाव्या सोंडेचे रूप साजिरे,

कपाळ विशाळ डोळ्यांत हिरे,

चिरेबंद या भक्कम भिंती,

देवाच्या भक्तीला कशाची भीती,

ब्रम्हानंदी जीव होई वेडा की पिसा....

आणि ही महती लिहिता लिहिता सकाळ झाली होती. खेबुडकरांनी पेन खाली ठेवलं. पिळगांवकर त्याचीच वाट बघत होते. "आता चालीत म्हणून दाखवा." ते म्हणाले आणि हे म्हणेपर्यंत अनिल-अरुणही येऊन पोहोचले.

सगळे प्रभादेवीच्या बाँबे साऊंड लॅबोरेटरीत पोहोचले. अनुराधा पौडवाल, चंद्रशेखर गाडगीळ, शरद जांभेकर, मनिष वाघमारे असे गायक आधीच येऊन बसले होते. पिळगांवकर खेबुडकरांना म्हणाले, "आज गायकाची जबाबदारी पण तुम्हीच पार पाडायची ..." आणि खेबुडकरांनी खडा आवाज लावला. सातव्या गणपतीपासून सुरुवात केली.

महड गावाची महसूर, वरदविनायकाचं तिथं एक मंदिर..

मंदिर लई सादसूदं, जसं कौलारू घर..

घुमटाचा कळस सोनेरी, नक्षी नागाची कळसाच्यावर..

सपनात भक्ताला कळं, देवळाच्या मागं आहे तळं..

मूर्ती गणाची पाण्यात मिळं, त्यानी बांधलं तिथं देऊळ..

दगडी महिरप सिंहासनी या प्रसन्न मंगलमूर्ती हो,

वरदानाला विनायकाची पूजा कराया येती हो,

चतुर्थीला गर्दी होई रात्रंदिवसा!!

गाणं झकास झालं. तब्बल १३ मिनिटाचं गाणं!! आधी केलेलं शूट रद्द करून गाण्याचं पुन्हा चित्रीकरण करण्यात आलं. हा चित्रपटाचा क्लायमॅक्स होता आणि तो सुपरहिट झाला. चित्रपटाचा रौप्य महोत्सव झाला. अष्टविनायकाचा महिमा आणखी दुमदुमतच राहीला!! अशी ही कहाणी एका रात्रीत निर्माणा झालेल्या गीताची...!

Thursday, September 3, 2020

वेगळा अभिनेता:टायगर श्रॉफ


टायगर श्रॉफचा जन्म 2 मार्च 1990 रोजी मुंबईला जॉकी श्रॉफच्या घरी झाला. सुरुवातीला त्याचं नाव जय हेमंत ठेवण्यात आलं होतं. जॉकी यांचा हेमंत नावाचा भाऊ वारला होता. त्याच्या नावावरून जॉकीनं आपल्या मुलाचं नाव जय हेमंत ठेवलं होतं. मात्र या लहान  जय हेमंतला लहानपणापासून दुसऱ्यांना चावण्याची आणि ओरबडण्याची सवय होती. त्याच्या या सवयीमुळे त्याचे नातलग, मित्र त्याला टायगर म्हणत. पुढे तेच नाव सगळ्यांना खरे वाटू लागल्याने जय हेमंतचा टायगर श्रॉफ झाला. हिंदी चित्रपटसृष्टीतही त्याने याच नावाने एन्ट्री केली. 

अर्थात टायगर श्रॉफला इतर स्टारपुत्रासारखं स्वीकारलं गेलं नव्हतं. त्याला टोमणे, अवहेलना झेलत प्रवास करावा लागला. त्याचा पहिला चित्रपट चालला नाही. गुळमुळीत चेहऱ्यावरून त्याच्यावर टीका झाली. 'हिरोपंती' या सिनेमानं नफा कमावला, पदार्पणाचे पुरस्कार पटकावले असले तरी टायगरचा ठोकळेबाज वावर, भावनाशून्यता आणि संवादफेकीच्या अपयशयावर कडाडून टीका झाली.  'अ फ्लाईंग किस', 'मुन्ना मायकल' या चित्रपटाच्या यशांनीही पाठ फिरवली. 'मुन्ना मायकल'मध्ये त्याने एकाहून एक सरस नृत्य स्टेप्स दाखवल्या होत्या. पण ही डान्सची जादू कमाल दाखवू शकली नाही. नंतरच्या 'बागी 2 'ने मात्र 200 कोटींचा धंदा केला. लष्करातील जवान झालेल्या टायगरने अधिकच कोरून काढलेलं शरीर आणि करकरीत स्टंटस दाखवून प्रेक्षकांना थिएटरकडे खेचून घेतलं. ऍक्शन हिरो म्हणून त्याची नोंद झाली. सुरुवातीला अभिनयात सुधारणा करावी किंवा तांत्रिकदृष्ट्या परफेक्ट दिसण्यावर भर द्यावा, असे दोन पर्याय त्याच्यासमोर होते. त्याने दुसरा पर्याय स्वीकारला. तो नृत्यानिपुण होता. शरीरही आखीवरेखीव होते. त्यानं याच गोष्टींवर अधिक मेहनत घ्यायला सुरुवात केली. संवादापेक्षा स्टंटच्या माध्यमातून व्यक्त होण्याचा निर्णय घेतला. भावानेऐवजी रोमांचक दृशयांतून प्रेक्षकांच्या मनाला स्पर्श करण्याचा प्रयत्न केला.

डुप्लिकेट न घेता स्वतःच सगळे स्टंट करण्याच्या निर्णयामुळे टायगरच्या'बागी'चं कौतुक झालं. तरुणाईला आकर्षित करून घेणारा डान्स आणि मार्शल आर्टच्या करामती दाखवून टायगरने नव्या पिढीच्या स्पर्धेत भक्कम पाय रोवले. अक्शन थिल्लर वगळता इतर कोणतेही प्रयोग करण्यात टायगरला सध्या तरी रस नाही. 'स्टुडेंट ऑफ द इयर 2 'च्या फजितीनंतर त्याने हा निर्णय अधोरेखित केलाय. म्हणूनच 'बागी 3' हा तिसरा थरारपट त्यानं वेळ न दवडता साइन करून टाकला. दरम्यान, सिल्व्हेस्टर स्टॅलॉनच्या सुप्रसिद्ध रॅम्बो फ्रेंचायजी'चा फर्स्ट ब्लड' हा पहिला भाग हिंदीत यायचा ठरल्यावर टायगर श्रॉफच्या नावाला पर्याय सापडेना. 'रॅम्बो'नं सिल्व्हेस्टर स्टॅलॉनला जगभरात प्रसिद्ध केलं. आता बॉलिवूडचा टायगरीरॅम्बो काय करामत करून दाखवतो, याची उत्सुकता आहे.

अफलातून डान्स, कोरीव शरीरसंपदा, नम्र स्वभाव, गोड चेहरा, मोहक हास्य अशी विविध कारण टायगरच्या लोकप्रियतेला कारणीभूत ठरली आहेत. याच बळावर तो तरुण-तरुणींच्या गळ्यातला ताईत झालाय. तरीसुद्धा पूर्ण रोमँटिक भूमिका करायला तो तयार नाही. असं वाचनात आलंय की, तो बायोपिक, अर्थपूर्ण सिनेमे किंवा कॉमेडीसुद्धा सध्या नकोच म्हणतोय. उत्कट भावना व्यक्त करणं, चेहऱ्यावर विविध हावभाव दाखवणं, अस्खलित संवाद बोलणं या एका अभिनेत्यासाठी आवश्यक असणाऱ्या मूलभूत गुणांमध्ये आपण काहीसे कमी पडतोय, याची जाणीव त्याला झाली असावी का? म्हणून कदाचित रॅम्बो'सारखा अॅक्शन थिलरचा आधार त्याला सोपा वाटला असेल. स्टंट्समध्ये अगदी शेवटच्या टोकापर्यंत तो स्वत:ला आजमावणार असेल. पण, रॅम्बो-सिल्व्हेस्टर स्टेंलोन असो, नाहीतर आपल्याकडचे धर्मेंद्र, सन्नी देओल, अक्षयकुमारसारखे अॅक्शन हिरो; शरीरसंपदेच्या पुढे जाऊन त्यांनाही अभिनयाच्या कसोटीवर स्वतःला पारखून घ्यावंच लागलं होतं. स्पर्धेत टिकायचं असेल, तर टायगरलाही भविष्यात या गोष्टीचा विचार करावा लागेल.

Wednesday, September 2, 2020

अष्टपैलू कलाकार:कमल हसन


कमल हसन म्हणजे अभिनय,निर्माता,दिग्दर्शक, गीतकार,गायक ,नर्तक अशा चित्रपटाशी संबंधित सर्वच क्षेत्रांमध्ये लीलया संचार करणार हरहुन्नरी कलाकार. प्रयोगशील अभिनेता म्हणून त्याची दाक्षिणात्य आणि हिंदी चित्रपट सृष्टीला ओळख आहे. अलीकडेच त्याने राजकारणातही उडी घेतली आहे. इथे अजून त्याचे सामर्थ्य कळून यायचे आहे. पण उत्तम,बहुश्रुत कलाकार म्हणून चित्रसृष्टी त्याची नक्कीच दखल घेईल. 

कमल हसन चार भावंडांपैकी सगळ्यात लहान. त्याचं खरं नाव पार्थसारथी. त्याचे वडील क्रिमिनल लॉयर होते. लहानपणीच त्याचा चित्रपटाशी संबंध आला आणि ते इकडे खेचले गेले. 7 नोव्हेंबर 1954 रोजी कमल हसन याचा जन्म झाला असला तरी त्याच्या चेहऱ्याला रंग लागला तो 1960 मध्येच. म्हणजे अवघ्या सहाव्या वर्षी त्यांना कमेऱ्यापुढं उभं राहावं लागलं. पण आश्चर्याची गोष्ट अशी की, 'कालातूर कन्नम्मा' या चित्रपटातल्या बालकलाकाराची भूमिका त्यांनी अशी काय वठवली की, त्याला एकदम राष्ट्रपती पुरस्कारच देऊन गेला. अर्थात या पुरस्काराचं महत्त्वही फारसं माहीत नसलेला कमल नंतर मात्र आवडीने सातत्याने काम करीत राहिला. 1960 पासून आतापर्यंत तब्बल 60 वर्षांच्या आपल्या चित्रपट कारकिर्दीत त्याने तमिळ, तेलगू, मल्याळम, कन्नड आणि हिंदी अशा पाच भाषांच्या चित्रपटांमध्ये जवळपास दोनशेहून अधिक चित्रपटांमध्ये काम केले. त्यांच्या चित्रपटांचा दर्जा, आशय, आणि देश-परदेशात मिळालेले सन्मान पाहता त्यांचा या चित्रपट सृष्टीतील कार्यकाळ दखल घेण्याजोगा, भारदस्त असा आहे. 

कमल हसन फक्त अभिनेताच नाही तर या क्षेत्रातील अष्टपैलू व्यक्तिमत्त्व आहे. या क्षेत्रातील एकही प्रांत त्यांनी सोडला नाही. उत्तम कलाकार म्हणून नावलौकिक आहेच,पण चांगला निर्माता, दिग्दर्शक म्हणूनही आपली स्वतंत्र छाप त्याने सोडली. नर्तक, गायक, लेखक म्हणूनही त्याने आपली ओळख निर्माण केली. असे क्वचितच कलाकार चित्रपट सृष्टीला लाभले. कमल हसन यांनी वयाच्या 18 व्या वर्षी चित्रपटाची पहिली स्क्रिप्ट लिहिली. लेखक म्हणून त्यांच्या नावावर सुमारे 25 चित्रपट आहेत. 1975 मधील के.बालचंदर यांच्या 'अपूर्व रागनगल' चित्रपटानं त्याला पहिल्यांदा 'स्टार' म्हणून यश मिळवून दिलं. या चित्रपटामध्ये त्याने एका वृद्धेच्या प्रेमात पडणाऱ्या बंडखोर तरुणाची भूमिका साकारली होती. 'मुंद्र पिराई' चित्रपटात त्याने अभिनयातला पहिला राष्ट्रीय पुरस्कार मिळवून दिला.हाच चित्रपट नंतर हिंदीत 'सदमा' नावाने प्रदर्शित झाला. पुढच्या काळात त्याला अभिनयाचे चार राष्ट्रीय पुरस्कार मिळाले. अभिनयात सर्वाधिक पुरस्कार मिळवणाऱ्या कलाकारांच्या यादीत त्याचा दुसरा क्रमांक आहे. 

1997 मध्ये 'चाची 420' या चित्रपटाचे पहिल्यांदा त्याने दिग्दर्शन केले. हा चित्रपट हिट ठरला आणि त्यांच्यातील प्रदीर्घकाळ लपून राहिलेला दिग्दर्शक जागा झाला. नंतर 2000 मध्ये त्याने 'हे राम ' दिग्दर्शित केला. हा चित्रपट व्यावसायिकदृष्ट्या अपयशी ठरला तरी या चित्रपटाच्या कलात्मकतेचं कौतुक झालं. 1990 च्या दरम्यान कमल हसन याच्या अभिनयाची गाडी सुसाट होती. पुढे त्याने स्वतःच्या संस्थेमार्फत चित्रपटांची निर्मिती केली. 1970 ते 1987 या कालावधीत सर्वाधिक मानधन घेणारा कलाकार ठरला होता सुपरस्टार राजेश खन्ना. नंतर चिरंजीव या कलाकाराने सर्वाधिक मानधन घेतले होते. 1992 मध्ये चिरंजीवीने एका चित्रपटासाठी तब्बल सव्वा कोटी मानधन घेतले होते. त्यावेळी हा आकडा ऐकून अनेकांना मोठा धक्का बसला होता. पण पुढे 1994 मध्ये कमल हसनने एका चित्रपटासाठी तब्बल दीड कोटी रुपये मानधन घेऊन कलाकाराला चित्रपटांमध्ये अत्युच्च शिखरावर नेऊन ठेवले. 

हिंदी चित्रपट सृष्टीत त्याने 'एक दुजे के लिए' या चित्रपटातून दणदणीत आगमन केले. सुरुवातीलाच चांगले यश मिळाले असले तरी त्याने हिंदीत अधिक चित्रपट केले नाहीत. नंतर त्यांचा 'सागर' हा चित्रपटही गाजला. 'राजतीलक', 'सनम 'तेरी कसम', 'गिरफ्तार', 'ये तो कमाल हो गया', 'जरा सी जिंदगी' या चित्रपटांना यश मिळालं नसलं तरी यात त्याचे एकट्याचेही अपयश नाही. 'सदमा' ,'अप्पूराजा' अशा काही दाक्षिणात्य चित्रपटांचा रिमेक त्याने हिंदीत यशस्वी केला. 'अप्पूराजा', 'इंडियन', 'मेयरसाब' साठी घेतलेली त्याची मेहनत लक्षात येते. तमिळ चित्रपट सृष्टीत त्यानं चांगलं काम केलं. 'विक्रम', 'साथी मुथ्थम' असे कित्येक यशस्वी चित्रपट त्याने आंध्र भाषेतही दिले. चित्रपट सृष्टीत तो यशस्वी ठरला असला तरी त्याच्या वैयक्तिक आयुष्यात मात्र अनेक वादळं आली. वाणी जयराम सोबत दहा वर्षे संसार केल्यानंतर त्यांचा विवाह मोडला. नंतर त्याने अभिनेत्री सारिकाशी विवाह केला. एका मुलीनंतर 16 वर्षांनी 2004 मध्ये त्यांच्यात काडीमोड झाला. नंतर तो अभिनेत्री गौतमीसोबत 'लिव्ह इन रिलेशनशिप'मध्ये राहत होता. पण इथे त्याला अपयश आले. -मच्छिंद्र ऐनापुरे

२०२३ बॉलिवूडसाठी ब्लॉकबस्टर ठरले, बॉक्स ऑफिसवर आतापर्यंत ११ हजार कोटींची जबरदस्त कमाई

कोरोना काळात उद्ध्वस्त होत आलेला बॉलिवूड आता चांगलाच सावरला आहे. २०२३ हे वर्ष तर बॉलीवूडसाठी  ब्लॉकबस्टर साबित झाले आहे. विशेष म्हणजे चित्रप...