आता घरातच बनतील सिनेमागृहे?

बातमी तशी सामान्यच आहे, सलमान खानचा 'राधे' एकाचवेळी सिनेमागृहात तसेच ओटीटी प्लॅटफॉर्मवर, 'पे पर व्ह्यू' आणि डायरेक्ट टू होम' चॅनेल्सवर दिसेल अशी शक्यता निर्माण झाली आहे.  चित्रपटगृहांबरोबरच लोक त्यांच्या घरात बसून आरामात त्याच दिवशी पाहू शकतील. मात्र या बातमीचे परिणाम व्यवसायाच्या दृष्टीकोनातून खूप महत्वाचे आहेत कारण भारतीय सिनेमा व्यवसायात असे प्रथमच   घडणार आहे की, एका मोठ्या स्टारच्या बहुप्रतिक्षित चित्रपट पाहण्याची संधी प्रेक्षकांना एकाच वेळी थिएटर व इतर व्यासपीठावर मिळणार आहे.

आतापर्यंत या मंचांवर थेट स्पर्धा होती. अगोदर चित्रपटगृहात चित्रपट प्रदर्शित व्हायचा, मग काही आठवड्यांनंतर त्याचा  व्हिडिओ  किंवा उपग्रह वाहिन्यांवरून प्रसारित व्हायचा.  हे सगळे चित्रपट वितरकांच्या हिताचे रक्षण करण्यासाठी केले गेले होते कारण ते चित्रपटगृहात दर्शविण्यासाठी चित्रपट खरेदी करण्यासाठी मोठ्या पैशांवर पैसे मोजत असत.  त्यांचा असा वाद असायचा की चित्रपटगृह तसेच टीव्ही किंवा उपग्रह वाहिन्यांमधून जर एखादा चित्रपट एकाच वेळी दाखवला गेला तर लोक चित्रपट पाहण्यासाठी सिनेमागृहात जाणार नाहीत. आणि जर चित्रपट एकाच वेळी रिलीज करावा लागला तर वितरकाला मोबदला देऊन चित्रपटगृहात चित्रपट दाखवण्याचे अधिकार का खरेदी करावेत? कोरोना काळात अमिताभ बच्चन यांचा 'गुलाबो सीताबो' किंवा अक्षय कुमारचा 'लक्ष्मी' सिनेमागृहांऐवजी ओटीटी प्लॅटफॉर्मवर दाखवला गेला आणि त्यामुळे वितरकांनी त्यांना थिएटरमध्ये दाखवण्यासाठी खरेदी केले नाहीत.  पण राधेचे निर्माते झी स्टुडिओ आहेत, वितरकदेखील झी स्टुडिओ आहेत आणि त्यांचेच स्वतःचे ओटीटी चॅनेल आहेत. त्यामुळे त्यांनी कसाही चित्रपट रिलीज केला तरी कोणाचे काय  नुकसान होणार आहे.  पण प्रत्येक चित्रपटाच्या बाबतीत असे घडू शकत नाही.

आतापर्यंत लोक केबल किंवा डिशद्वारे टीव्ही पाहत असत आणि त्यासाठी दरमहा फी भरत असे. अजूनही असा प्रकार काही प्रमाणात सुरू आहे.  कोरोना कालावधीत निर्माण झालेल्या परिस्थितीमुळे दर्शक वाढत्या ओटीटी प्लॅटफॉर्मकडे वळले. त्यांना काहीतरी नवीन हवे होते.  ओटीटीचे कार्यक्रम वेगवेगळे होते.  पारंपारिक टीव्ही पाहणाऱ्यांपैकी पाच टक्के लोक ओटीटी प्लॅटफॉर्मकडे वळले असल्याचे मानले जात आहे.  पण ओटीटीवर हिंसाचार आणि अश्लील भाषेचा भडिमार आहे. नेटफ्लिक्स, डिस्ने प्लस हॉटस्टार, अमेझॉन प्राइम व्हिडिओ, झी फाइव्ह, सोनी लाइव्ह यासारख्या भारतात 40 (अमेरिकेत 200 पेक्षा जास्त) ओटीटी प्लॅटफॉर्म आहेत.  गेल्या वर्षी जुलै पर्यंत त्याचे 29 कोटी ग्राहक होते आणि अंदाजानुसार 2025 पर्यंत ओटीटीचा व्यवसाय चार हजार कोटींवर जाईल.

अशा परिस्थितीत सिनेमा बाजार आता आपल्या घरातच सिनेमा हॉल रूपांतरित करण्यासाठी प्रयत्न होत आहे. आता प्रत्येकजण ओटीटीचे फायदे बघत आहे.  असे म्हटले जात आहे की आता चित्रपटगृहे बंद केली जातील.  खरं तर, आम्हाला 1930 च्या दशकाच्या संक्रमणाकडे परत आणलं गेलं आहे, जेव्हा जेव्हा टीव्हीच्या अस्तित्वामुळे सिनेमागृहं आता बंद होतील असं म्हटलं जात होतं.  भारतातील युवा वर्ग हा सिनेमा आणि क्रिकेटचा चाहता आहे.  स्टेडियममधील क्रिकेट किंवा चित्रपटगृहात चित्रपट पाहणे ही एक वेगळीच भावना आहे, जी मोबाइल किंवा टीव्हीद्वारे मिळू शकत नाही.  म्हणूनच 'जुरासिक पार्क' सारखे चित्रपट बनवणारे सुप्रसिद्ध हॉलिवूड चित्रपट निर्माता स्टीव्हन स्पीलबर्ग म्हणतात की, 'चित्रपटगृहांमध्येच एखाद्या चित्रपटाचा प्रत्यक्ष अनुभव घेता येतो.'-मच्छिंद्र ऐनापुरे, जत