कोरोना काळात उद्ध्वस्त होत आलेला बॉलिवूड आता चांगलाच सावरला आहे. २०२३ हे वर्ष तर बॉलीवूडसाठी ब्लॉकबस्टर साबित झाले आहे. विशेष म्हणजे चित्रपट निर्मात्यांनी देशांतर्गत बॉक्स ऑफिसवर 2019 च्या महामारीपूर्वीच्या कमाईलाही मागे टाकले आहे. आतापर्यंत विक्रमी 11,000 कोटी रुपयांची कमाई केली. वर्षाअखेर बारा हजार कोटींचा टप्पा ओलांडेल, असे सांगण्यात येत आहे.
तज्ज्ञाच्या म्हणण्यानुसार या वर्षाच्या अखेरीस, बॉक्स ऑफिस कमाई 10 टक्क्यांहून अधिक वाढू शकते, याचा अर्थ कमाईमध्ये आणखी 1,100 कोटींची भर पडण्याची शक्यता आहे.
उद्योगाच्या अंदाजानुसार, 2022 मध्ये बॉक्स ऑफिसची कमाई सुमारे 10,600 कोटी रुपये होती, जी महामारीपूर्वीच्या पातळीपेक्षा थोडी कमी होती. 2019 च्या तुलनेत वर्षभर चित्रपटगृहात जाऊन चित्रपट पाहणाऱ्या प्रेक्षकांची सरासरी टक्केवारी 5 टक्क्यांपेक्षा कमी राहिली, परंतु उद्योग तज्ञांचे म्हणणे आहे की पुढील वर्षी ती समान पातळीवर पोहोचू शकते. कमाई वाढण्याची दोन कारणे होती.
यावर्षी बऱ्याच गोष्टी पहिल्यांदाच घडल्या आहेत. त्यातलेच एक म्हणजे पहिल्यांदाच चार चित्रपटांनी देशांतर्गत बॉक्स ऑफिसवर ५०० कोटींहून अधिक कमाई केली, हा बॉलीवूडचा विक्रम आहे. यापैकी रणवीर कपूर स्टारर 'अ‍ॅनिमल' लवकरच हा आकडा गाठू शकतो (10 डिसेंबरपर्यंत या चित्रपटाने 432 कोटींची कमाई केली होती). शाहरुख खानच्या 'पठाण' आणि 'जवान' या दोन ब्लॉकबस्टर चित्रपटांव्यतिरिक्त, देओल बंधूंच्या 'गदर 2' चित्रपटानेही यावर्षी चांगली कमाई केली.
2022 च्या उत्तरार्धात प्रदर्शित झालेल्या 'अवतार' या चित्रपटाच्या आकड्यांचाही समावेश यावर्षी करण्यात आला आहे. कारण या चित्रपटाने 2023 मध्येही कमाई केली होती, त्यामुळे त्यात आणखी 390 कोटींची भर पडेल. अशा प्रकारे, बॉक्स ऑफिस कमाईमध्ये या 5 चित्रपटांचे योगदान सुमारे 2,600 कोटी रुपये असणार आहे. 2022 मध्ये, फक्त 'KGF Chapter 2' 500 कोटींच्या कमाईच्या जवळ आला होता, ज्याने 434 कोटी रुपये कमावले होते.
या वर्षी, देशांतर्गत बॉक्स ऑफिसवर सर्वाधिक कमाई करणाऱ्या टॉप 10 चित्रपटांनी एकूण 3,300 कोटी रुपयांची कमाई केली, जी गेल्या वर्षीच्या 2,400 कोटी रुपयांच्या कमाईपेक्षा खूपच जास्त आहे. मल्टिप्लेक्सच्या तिकीट दरात सरासरी 7.5 टक्के आणि 8 टक्क्यांपर्यंत वाढ करण्यात आली, ज्यामुळे निर्माते आणि थिएटर मालकांना अधिक कमाईची संधी मिळाली.
मल्टीप्लेक्स असोसिएशन ऑफ इंडिया (MAI) चे अध्यक्ष आणि PVR पिक्चर्सचे सीईओ कमल ग्यानचंदानी यांनी एका मुलाखतीत सांगितले की, 'हे वर्ष चित्रपटांसाठी खूप चांगले वर्ष ठरले आहे कारण यापूर्वी कधीही चार चित्रपटांनी बॉक्स ऑफिसवर 500 कोटींचा टप्पा गाठला नव्हता. याआधी आम्ही एका वर्षात ३०० कोटींची कमाई करणारा चित्रपट साजरा करायचो. चित्रपट उद्योगाची बॉक्स ऑफिस कमाई त्यांच्या 2019 च्या शिखरापेक्षा 10 टक्क्यांनी वाढली आहे. 2024 मध्येही हा ट्रेंड कायम राहील.
सर्व प्रयत्न करूनही चित्रपटगृहांमध्ये जाऊन चित्रपट पाहणाऱ्या प्रेक्षकांचा दर 2019 च्या पातळीवर पोहोचलेला नाही, असे उद्योग क्षेत्रातील तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे. 2022 मध्ये त्यांची संख्या 15 टक्क्यांनी कमी होती, परंतु चालू वर्ष 2023 मध्ये हा फरक आता फक्त 5 टक्क्यांवर आला आहे.याचे कारण म्हणजे मागणी लक्षात घेऊन चित्रपटगृहांची क्षमताही वाढवण्यात आली. एका अंदाजानुसार, चालू वर्ष 2023 मध्ये 200-250 नवीन स्क्रीन जोडल्या गेल्या आहेत. तसेच PVR सारख्या काही मल्टिप्लेक्स साखळ्यांनी त्यांची स्क्रीन संख्या कमी केली आहे (सुमारे 50 स्क्रीन बंद आहेत). परंतु 2024 मध्ये 2019 चा स्तर ओलांडण्याची उद्योगाची अपेक्षा आहे.
